این روزها با شیوع پاندمی کرونا راه‌اندازی فروشگاه و کسب‌وکار آنلاین یکی از دغدغه‌های مردم جهان به خصوص ایرانی‌ها شده است. اگر تلویزیون ملی ایران را می‌بینید حتما اسم بایا را شنیده‌اید. تبلیغات شدیدا تکراری و ویروسی. در این مقاله قصد داریم کمی از برند بایا بگوییم و هویت بصری آن از جمله لوگوی بایا و رابط کاربری سایت بایا را موشکافی کنیم.

لوگوی بایا

بعد از تعریف مختصر از بایا به هویت بصری (لوگوی بایا) می‌پردازیم.
همین چند ماه پیش بود که از لوگوی جدید دیجی‌کالا فروشگاه معروف اینترنتی رونمایی شد و توقع ما را بسیار بالا برد. حالا فروشگاهی تازه تاسیس و البته رونمایی نشده شروع به تبلیغات عظیم در تلویزیون ملی ایران کرده و ظاهرا قصد دارد کل بازار ایران را بگیرد. در کنار این تبلیغات لوگوی فروشگاه بایا شدیدا نگاه مخاطبان به خصوص گرافیستان کاربلد کشور را به خودش معطوف کرده که ظاهرا استقبال خوبی ازین طراحی نشده است.

معماری و رنگ لوگو

در نگاه اول بنظر شما آیا لوگو خیلی نا همگون و کج و کوله نیست؟ بایا به اصطلاح لوگوی خود را بر پایه لوگو تایپ طراحی کرده است، لوگو تایپی در نسخه فارسی و تا حدی ناخوانا.
رنگ اصلی لوگوی بایا بنفش در کنار رنگ مکمل سبز انتخاب شده است. ترکیبی خوب اما طیف رنگ‌ها مناسب انتخاب نشده است چون اگر کمی از دور به لوگو نگاه کنیم ناخوانایی لوگو بیشتر می‌شود. بایا فاقد لوگوتایپ انگلیسی است ولی در عوض با یک فونت لایت و ساده بایا نوشته شده است. ظاهرا طراح لوگوی بایا لوگویی طراحی کرده که از طراحی لوگوتایپ انگلیسی آن  عاجز بوده است.
قطعا اگر فرصتی شد یک ریدیزان خوب از این لوگو آپلود خواهد شد.

مفهوم لوگوی بایا

چیزی که خود طراح لوگو به آن اشاره کرده نمایش دو چرخ سبد خرید فروشگاهی هست که در نقطه های لوگو در نظر گرفته شده است که این موضوع هم فقط با چشمان مسلح قابل دیدن هست و هیچ فردی در نگاه اول متوجه این موضوع نمی شود.

لوگوی جدید بایا

شک نکنید اگر لوگوی قبلی بایا را ببینید لوگوی جدید بایا برایتان بهشت می‌شود. البته بهتر بگوییم خط نستعلیق نه لوگو!

بایا چیست؟

۱۸ سال پیش شرکت دانش پارسیان، به‌عنوان شرکتی دانش‌بنیان تأسیس شد و از همان ابتدا بر اجرا و پشتیبانی پروژه‌های آی‌تی تمرکز کرد. در سال ۱۳۸۲ با کمک به اجرای طرح تکفا، پروژه‌ای مبنی بر توسعه‌ کاربری فناوری اطلاعات که در سال ۱۳۸۱ تصویب شده بود، سهم مهمی در حوزه آموزش مهارت‌های کاربری فناوری اطلاعات ایفا کرد.

آنطور که مدیرعامل این شرکت می‌گوید، همزمان منابع کاربری زیادی تولید و مراکز آزمون‌های الکترونیکی در سطح وسیع کشوری راه‌اندازی کردند. علاوه بر این، این شرکت پروژه‌های ملی زیاد در سطح کشور تاکنون اجرا کرده است. از جمله اجرای پلتفرم سنجش آزمون عملی مهارت‌های فناوری اطلاعات کارکنان دولت، سیستم‌های سنجش آزمون‌های دانشگاه پیام نور، بورس اوراق بهادار، سامانه‌ی ملی مشاغل ایران، سیستم تراکنش بانکی، پرونده‌ الکترونیک سلامت بخش بهداشت کشور با پوشش بیش از ۷۵ میلیون نفر از جمعیت کشور، در بخش دیگر و در همکاری با وزارت بهداشت اجرای کمپین فشار خون با پوشش ۳۰ میلیون نفری در کمتر از دو ماه و در بحث مبارزه با کرونا نیز اجرای سه مرحله‌ای غربالگری سلامت مبارزه با کرونا با پوشش بالغ بر ۷۰ میلیون نفر از جمعیت کشور و راه‌اندازی امور الکترونیک بیش از ۱۲۰۰ کلینیک سرپایی و همچنین آزمایشگاه‌های مربوطه در سطح کشور، ثبت‌نام واحدهای صنفی، کارگاهی، تولیدی و خدماتی و اعلام دستورالعمل بهداشتی و اختصاص بارکد دوبُعدی کیو.آر به واحدهای مربوطه؛ و ده‌ها پروژه‌ی ملی دیگر در سطح کشور.

بایا چند سال پیش به عنوان ابر سامانۀ نرم افزار کاربردی و شبکه تعاملی سلامت با هدف ارائۀ انواع خدمات بهداشتی و درمانی، تشکیل و نگهداری پرونده الکترونیک خودمراقبتی عموم مردم معرفی شده بود و حالا مشخص نیست چه اتفاقی افتاده است که با همان نام و عنوان در نظر دارد فعالیت دیگری انجام دهد!

ظاهرا باید فرصت داد و دید آیا شرکتی که تا به امروز در راه اندازی سامانه‌‌ای در سطح ملی مانند سامانه بورس اوراق بهادار که  به گفته کارشناسان این حوزه و تجربه شخصی سهامداران شدیدا ایرادات فنی دارد، نتوانسته نمره قبولی بگیرد میتواند با دریافت هزینه‌ کارشناسی حدود ۳۲۱ الی ۱۵۰ هزار تومان در ابتدای کار از صاحبان کسب‌وکار، از پسِ این کسب‌وکار پیچیده بربیاید و موفق می‌شود اعتماد مخاطب را جلب کند یا خیر.

مسعود نجابتی طراح لوگوی بایا

وقتی لوگوی بایا را دید حتما دنبال طراح لوگوی بایا گشتید در نگاه اول انگار این لوگو (به قول همکار قدیمی) توسط کسی طراحی شده که کارش این نیست کارش یه چیزه دیگس  یا در واقع توسط گرافیستی طراحی شده که آماتور هست و نیاز به کسب تجربه دارد.
بعد از این تفکر این موضوع به ذهنمان خطور میکند که کسب‌وکاری که داخل صدا سیما هزینه میلیاردی میکنه یا شاید صداسیما رو شریک تجاری خود میبینه و در مصابحه ادعای تیم قوی میکنه چرا هزینه‌ای بابت طراحی لوگو پرداخت نکرده و از کارمند گرافیست خود خواسته که لوگو طراحی کند! یعنی بر اساس تعرفه انجمن گرافیک ایران ۱۲ میلیون تومان پول طراحی لوگوی حرفه‌ای نداشته یا داشته خرج نکرده؟!
آقای مسعود نجابتی طراح گرافیک، مدیر هنری و خوشنویس معاصر باسابقه ایرانی و ساکن قم طراحی لوگوی بایا را بر عهده داشته است.

سوالاتی که بعد از شنیدن نام طراح فورا به ذهن میرسه این هست که چرا یک طراحی قدیمی و با سابقه همچین لوگویی طراحی کرده است! آیا پول کمی گرفته؟ آیا تجربه کافی طراحی نداشته؟ و و ده‌ها سوال دیگر
اما چیزی که میتوان اشاره کرد این هست که پروسه ساخت هویت برند با طراحی لوگو متفاوت است و عدم توانایی اجرای معماری صحیح یک لوگو نشان از ضعف طراحی هویت بصری این برند است. چند درصدی هم احتمال دارد خوده مجموعه بایا این لوگوی نامتوازن و بی‌کیفیت را انتخاب کرده ولی حتی میتوان گفت این لوگو در حد اتود یک طراح هم نیست.
با احترام به آقای مسعود نجابتی شاید ایشان در طراحی آثار خطی  و مذهبی استاد و جزو اساتید انجمن گرافیک ایران باشند اما با این نمونه کار نشان دادند در زمینه ساخت هویت برند و طراحی بر اساس ترند روز هیچ حرفی برای گفتن ندارند.

هزینه طراحی لوگوی بایا

حتما همه گرافیست‌ها در ابتدای کارشان در تعیین تعرفه خود به خصوص طراحی لوگو چالشهایی را دارند اما این چالش به مرور زمان از بین میرود و سرانجام شما با توجه به ارزشی که ایجاد میکنید پول میگیرید. در حال حاضر بر اساس تعرفه انجمن سال ۱۳۹۹ هزینه طراحی لوگو ۱۲ میلیون تومان است البته ۱۲ میلیون میگیرید به شرطی که دارای سابقه خوبی باشید و لوگوی باکیفیتی طراحی کنید. این نکته را بدانید که ارزان کار کاردن شما نشان میدهید که کارتان کیفیت چندانی ندارد.
و حالا هزینه طراحی لوگوی بایا، ظاهر کار نمایش دهنده لوگویی ۵۰۰ هزار تومانی است. حالا آیا ۵۰۰ هزار تومان هزینه شده یا خیلی بیشتر یا اصلا رایگان؟! جواب این سوال را فقط خود مجموعه بایا و طراح لوگو میدانند.

رابط کاربری بایا و محتوای متنی ناامید کننده

به جرات میتوان گفت سایتی که لوگوی خوبی ندارد احتمال ۹۵ درصد فاقد UI حرفه‌ای است. پیش تحلیل رابط کاربری بد نیست کمی هم از نگارش تیم بایا هم انتقاد کنیم.در اسلایدر سایت بایا اسلایدری را میبینیم که فاقد بدیهی‌ترین نکات نگارشی است.

• سه نقطه بعد از کلمه بایا کاملا نامفهوم است
• حرف اصافه «ی» سالها هست دیگر در نگارش متون استفاده نمیشود اما یک تیم به ظاهر حرفه‌ای این موضوع را فراموش کرده است.
• در این متن ظاهراه هیچ تفاوتی بین «تمام ایران» و «ایران» وجود ندارد مشخص نیست نویسنده این جمله چه در سر داشته، شاید سعی داشته با این کلمه این موضوع را به مخاطب منتقل کند که به دورافتاده‌ترین نقاط ایران سرویس مید‌هد. به هرحال بهتر بود کلمه «ایران» جایگزین کلمه «تمام ایران» شود یا اگر اصرار بر گنجاندن این مفهوم بود بهتر بود از عبارت «سراسر ایران» استفاده شود.
• استفاده از فونت‌های لنگه به لنگه در طراحی اسلایدرها

خب این کوچکترین ایراد در محتوای متنی این کسب ولی کار بود و حالا اجازه بدید به تحلیل رابط کاربری بپردازیم.
تعداد ۴ لندینگ پیج با UI ساده و قدیمی بیانگر جدی نبودن موضوع رابط کاربری در بایا است.
استفاده از آیکون‌های آماده و لنگه به لنگه مهر تاییدی بر رابط کاربری ضعیف بایا است.
سایت بایا از فونت ایران یکان استفاده کرده است البته اطلاعاتی مبنی بر تهیه لایسنس این فونت از سایت فونت ایران در دسترس نیست. فونتی که با وجود اصلاحات نسبت به فونت «بی یکان» از آن استقبال خوبی نشده است و یکی از بدترین انتخاب‌های برای فونت یک سایت است.
شاید فاجعه ترین بحث رابط کاربری در سایت بایا منو سایت در حال موبایل یا ریسپانسیو هست. یک فاجعه در سطح ملی و دنیا اتفاق افتاده است!
در این انقلابی رابط کاربری منوی وبسایت در حال ریسپاسیو در پایین سایت قرار گرفته است! تقریبا در ۱۲۰% از وبسایتهای طراحی شده در سراسر دنیا منوی سایت در حالت ریسپانسیو در بالای سایت قرار می‌گیرد. واقعا حرفی نمی‌ماند! بیشتر از این تحلیل رابط کاربری بایا وقت نویسنده و خواننده این مطلب را تلف می‌کند.

«بایا» یک نوجوان ۱۴ ساله و سردرگم

شاید جالب باشد بدانید دامنه سایتی که به لطف تبلیغات تلویزیونی رتبه ۱۵۰ ایران را در  یکی دو ماه به دست آورده است ۱۴ سال پیش (یک سال قبل از تاسیس دیجی‌کالا) تحت عنوان «شبکه پخش بایا» شبكه تخصصی توزيع مويرگی محصولات فرهنگی در سطح كشور بوده است در واقع صاحبان این دامنه سالهاست آرزوی ارائه خدمات سراسری در کشور را داشته‌اند اما تلاش این نوجوان ۱۴ ساله تا به امروز موفق آمیز نبوده‌ است. در حالی که کسب‌وکارهای موفق معمولا از صفر تا ۱۰۰ را در یک تا ۳ سال طی می‌کنند.
در قسمتی از سایت بایا عکسی با عنوان «کلیات الگوی تجاری بایا» آپلود شده است! به نظرم این تصویر بیشتر بوم کسب‌و‌کار Business Model Canvas است نه الگوی تجاری! ما به شخصه تا به حال هیچ کسب‌وکاری را در جهان ندیده‌ایم که بوم کسب‌وکارشان را در یک لندیگ برای مخاطب به نمایش بگذارند! صاحب بایا باید بداند یک مخاطب عادی توانایی تحلیل یک بوم کسب‌وکار را ندارد. کاری غیرحرفه‌ای و بی‌شک بدون کارایی لازم است.

شعار بایا: باید بود!

بایا دقیقا کجا باید بود؟ شعار عجیبی که ظاهرا مخاطبان بایا فقط فروشگاه داران و صاحبان کسب‌وکار هستند. قطعا اگر روزی فروشگاهی مثل دیجی کالا رونمایی شود این شعار هیچ ربطی به من و شمای مشتری ندارد. این هم اضافه کنم کسب وکاری که منو شما شناختی ازش نداریم و تازه راه‌اندازی شده و اسمی گنگ دارد بی‌شک باید تگ لاین داشته باشد، نه اسلوگن یا شعار! بر این اساس شعار «باید بود» یک شعار بی‌محتوا، گمراه کننده و بی‌مفهوم است.

سیامک انصاری سفیر برند بایا

در چند مقاله گذشته راجب سفیر برند صحبت کردیم و توضیح دادیم چرا برندها به انتخاب سفیر برند روی می‌آورندکه پیشنهاد میکنیم مقاله سفیر برند چیست را از دست ندهید. اما چرا بایا، سیامک انصاری «کیانوش برره» را برای این پروژه انتخاب کرده است؟ اینکه سیامک انصاری از بازیگران بنام کشور و طنز هستند شکی نیست اما باید پرسید چه وجه مشترکی بین آقای انصاری و برند بایا وجود دارد؟ آیا سابقه طنز، چهره و ریش بلند نامرتب یا شیوه گفتاری آقای انصاری وجه اشتراک با این برند است؟ آیا سیامک انصاری کیانوشِ برره است و ما مردم ساده و بی‌عقل برره؟ آیا این توهین به شعور مخاطب هست یا خیر؟ یا اصلا شاید سیامک انصاری به دلیل نقش‌هایی که به عنوان فرد دانا در آنها ایفای نقش کرده است مخاطب راحتتر به او اعتماد میکند.

کرم ماه زاد، کفش تن تاک و حالا بایا

حتما شما اسامی این برندها را شنیده‌اید: کرم ماه‌زاد با شکایت‌های بدون نتیجه بسیار، تن تاک با برندسازی فوق‌العاده منفی و بی‌کیفیت. به گفته بسیاری از افراد  جامعه هر محصولی که در رسانه ملی به صورت ویروسی تبلیغ شده بی کیفیت بوده و اصل مشتری مداری را رعایت نمی‌کند. حالا نوبت به بایا رسیده باید دید بایا معادلات را عوض میکند یا راه برندهای گذشته را ادامه می‌دهد.