دیجی‌کالا از دل نیازی برآمد که در دهه‌ی هشتاد شمسی در میان جوانان و نوجوانان نسل سوم و چهارمی احساس می‌شد. رشد روز افزون تکنولوژی در کنار دسترسی راحت‌تر به اینترنت که همزمان با ورود دومین اپراتور موبایل به کشور بود باعث شده تا با شکستن انحصار، قیمت‌ها کاهش جدی یافته و بسیاری از علاقمندان بتوانند برای اولین بار سراغ تلفن‌های همراه بروند. در کنار افزایش استفاده از تلفن‌های همراه، ظهور انواع لوازم الکترونیک مصرفی نظیر دوربین‌های دیجیتال و لپ‌تاپ که بیشتر مورد علاقه نسل جوان کشور بود بازاری بزرگ را برای افرادی پدید آورده بود که شیفته‌ی استفاده از این گجت‌ها بودند. در کنار افزایش قدرت خرید مردم که همزمان با افزایش ارزش نفت بود، تنوع به مرور در بازار افزایش پیدا کرد، بطوریکه بسیاری از خریداران گجت‌های دیجیتال در نبود منبعی مطمئن در وب‌فارسی به سراغ گزینه‌های موجود در اینترنت برای مقایسه و دریافت اطلاعات مورد نیاز می‌رفتند.

شروع به کار دیجی‌کالا با ساده‌ترین امکانات موجود

 

گزاف نیست اگر بگوییم که مدیران دیجی‌کالا از دیدگاه مهندسی نیاز و کشف پتانسیل پیشرفت فناوری، بسیار دقیق و حساب‌شده عمل کردند. در زمانی که رشد اینترنت رو به گسترش بود، راه کارهای دسترسی به انواع کالاها نیز هم‌زمان با این رشد پیوسته، به‌درستی و در زمان مناسب توسط برادران محمدی، مؤسسین و بنیان‌گذاران دیجی‌کالا شناسایی و ارزیابی شد. آن‌ها تجربه بد خرید محصولات دیجیتالی و نبود مشخصات، پارامترهای مقایسه و معیارهای کیفیت‌سنجی این دسته از محصولات را یکی از ضعف‌های موجود در وب‌سایت‌ها و فضا مجازی داخلی کشور دانسته و در پی رفع آن توسط ایجاد یک پایگاه داده قدرتمند برای محصولات مختلف دیجیتالی شدند. شروع به کار دیجی‌کالا، درواقع از همین نقطه بود و یک وب‌سایت ساده اطلاع‌رسانی در خصوص محصولات دیجیتالی، با بررسی ابعاد مختلفی که در انتخاب کاربر برای خرید آن‌ها تاثیرگذار است، ایجاد شد. این فرایند، سرانجام در زمستان 1385 به پایان رسید و از آن زمان تاکنون، روند روبه رشد دیجی‌کالا ادامه داشته است. محتوای مناسبی که برای محصولات مختلف تولید می‌شد، اصلی‌ترین عامل مراجعه کاربران به وب‌سایت دیجی‌کالا بوده است. این محتوای دیجی کالا، در ابتدا تنها مبتنی بر متن و تصویر بوده و در مراحل بعدی، با نقد و بررسی ویدئویی، پویانمایی و تحلیل خبری، دامنه گسترده‌تری پیدا کرد.

گسترش خدمات و محصولات، هم‌زمان با سودآوری مناسب

 

دیجی‌کالا هم‌زمان با ارائه محتوا برای دسته کوچکی از محصولات الکترونیکی مانند دوربین عکاسی و گوشی موبایل، اقدام به فروش آن‌ها توسط ماژول‌های مختلف فروش اینترنتی می‌نمود. با فتح قله‌های نتایج گوگل در جستجوی کاربران، دیجی‌کالا حجم عظیمی از افرادی که برای تهیه محصولات دیجیتالی و الکترونیکی خود یا بررسی جدیدترین اخبار مربوط به آن‌ها، به وب‌سایت مراجعه می‌کردند را به خود جذب نموده و آن‌ها را با ارائه محتوای با کیفیت و جذاب، تا حدی راضی می‌نمود که تبدیل به مشتریان خرید اینترنتی می‌شدند. از سوی دیگر، با سرمایه‌گذاری زیاد بر روی گسترش طیف محصولات موجود در انبارها، دیجی کالا توانست دامنه دسته‌بندی کالاهای خود را در وب‌سایت تا حد زیادی بزرگ‌تر نماید. این اقدام، با ارائه پیشنهادهای ویژه برای مشتریان بر اساس تمایل آن‌ها در خریدهای قبلی همراه بود و دیجی‌کالا را بیش‌ازپیش محبوب کرد. تغییر ظاهر وب‌سایت، تغییر دسته‌بندی کالاها در دیجی کالا و همچنین بهبود امکان دسترسی به کالاهای مختلف در دیجی کالا از مواردی بودند که در واسط کاربری جدید دیجی‌کالا موردتوجه قرار گرفتند.

تولد تا ثبات

دیجی‌کالا بهمن ماه سال ۱۳۸۵ متولد شد. برادران محمدی با در اختیارگرفتن دفتر کار کوچکی در خیابان مفتح که متعلق به برادر آن‌ها بود و استخدام ۵ نیرو، با سرمایه‌ای ۱۰ میلیون تومانی دیجی‌کالا را راه‌اندازی کردند. دیجی‌کالا با دو تولیدکننده‌ی محتوا، یک مسئول خرید، یک حسابدار و یک پیک برای تحویل کالا کار خود را آغاز کرد.
در دورانی که فقر محتوای غنی بر فضای وب‌فارسی حاکم بود، دیجی‌کالا با تاکید و تمرکز روی ارائه‌ی محتوای خوب در حوزه‌ی گجت‌های دیجیتال، با سرعت رتبه‌های بالای جستجوی گوگل را تصاحب کرده و از این‌رو در فاصله‌ی چند هفته پس از آغاز فعالیت رسمی خود، اولین فروش را تجربه کرد. محتوا به اندازه‌ای برای دیجی‌کالا اهمیت داشت که دیجی‌کالای جوان تنها اقدام به اضافه کردن محصولاتی می‌کرد که محتوایی با کیفیت برای آن تهیه می‌شد. در همین راستا، مدیران دیجی‌کالا از ابتدا شعار "Content is The King" را به عنوان یکی از شعارهای خود همواره رعایت می‌کنند، حال آنکه این شعار امروزه تغییر کرده و بصورت "Content is not King, It is the Kingdom" بر دیوارهای بخش تولید محتوای دیجی‌کالا نقش بسته است. به گفته‌ی برادران محمدی، دیجی‌کالا با توجه به خلا موجود همزمان با پیشرفت سرعت نفوذ اینترنت، با شتاب بالایی رشد کرد و موفق شد تا در طول سه ماه اول فعالیت خود، سوددهی را تجربه کند.



البته نمی‌توان خلا موجود در بازار را به عنوان تنهاترین دلیل پیشرفت چشمگیر دیجی‌کالا در سال‌های پس از تاسیس در نظر گرفت. برادران محمدی مهم‌ترین دلایل موفقیت خود را موارد زیر می‌دانند:

• بهره‌وری بالای نیروی کار
• استفاده از بهترین روش‌ها برای ایجاد تعادل بین تامین کالا و سفارش
• تغییر شرایط بازار
• رعایت استاندارهای بالای کاری
• دوری از تجمل و هزینه‌های اضافی
• افزایش تدریجی تنوع محصولات دیجیتال در سال‌های اول

شاید بتوان یکی از مهم‌ترین چالش‌های دیجی‌کالا در روزهای اول برای سودآوری در کنار تامین رضایت مشتری را حل بهینه‌ترین معادله برای حفظ تعادل تامین و تقاضا خواند. با توجه به سرمایه‌ی اولیه ۱۰ میلیون تومانی دیجی‌کالا، این کسب و کار کوچک در ابتدا قادر به تامین تمام کالاهای موجود در تعداد بالا نبود، حال آنکه مدیریت قیمت کالاها با توجه به نوسانات بالای قیمت کالا در کشور، مستلزم در پیش گرفتن سیاستی بود که ثبات قیمت و جلب اطمینان و رضایت مشتری را در کنار سودآوری برای دیجی‌کالا به ارمغان بیاورد. دیجی‌کالا ابتدا با چشم‌پوشی از حاشیه‌ی سود بالا در مقایسه با فروشگاه‌های آفلاین آن روزها و تامین نزدیک به ۳۰ درصد از کالاهای به فروش گذاشته شده با سرمایه‌ی موجود، موفق شد تا مشکل تامین کالای خود را حل کند. البته باید به این نکته اشاره کنیم که دیجی‌کالا از روز اول سعی در پوشش طیف گسترده‌ی محصولات نبود و افزایش دامنه‌ی محصولات خود را با میزان رشدش هماهنگ کرده بود.


دیجی‌کالا در سال ۱۳۹۰ خدمتی جدیدی را در راستای ساخت محتوای با کیفیت ارائه کرد که در واقع تولد دیجی‌کالا تی‌وی (DigiKala TV) بود. دیجی‌کالا علاوه بر راه‌اندازی رسانه‌ی ویدیوی در سال ۱۳۹۰، تقریبا تمام محصولات الکترونیک را نیز پوشش داده بود. در اواخر سال ۱۳۹۰ میلادی و همزمان با آغاز ششمین سال فعالیت دیجی‌کالا، این استارتاپ با در اختیار داشتن نزدیک به ۲۰۰ نیرو به ساختمانی ۷ طبقه در خیابان جلفا نقل مکان کرد که گواهی بر سوددهی و رسیدن به ثبات توسط این استارتاپ داشت، حال آنکه آغاز دهه‌ی ۹۰ شمسی با ظهور سرمایه‌گذارانی برای دیجی‌کالا همراه شده بود که دیجی‌کالا را رصد کرده و آن را گزینه‌ای مناسب برای سرمایه‌گذاری یافته بودند.

سرمایه‌گذاری

اگر پنج سال اول فعالیت دیجی‌کالا را تلاشی برای رسیدن به ثبات بدانیم، پنج سال دوم عمر دیجی‌کالا که اتفاقا همزمان با آغاز دهه‌ی ۹۰ شمسی است، با توسعه و گسترش دامنه‌ی فعالیت این استارتاپ گره خورده است. دیجی‌کالا تا پایان سال ۱۳۹۰ موفق شد تا تمام گجت‌های دیجیتال موجود را وارد دامنه‌ی محصولات فروشی خود کند. این استارتاپ همزمان با برنامه‌ریزی برای توسعه، پیشنهادهایی نیز برای سرمایه‌گذاری دریافت کرد که به ادعای مدیران آن، دیجی‌کالا تقریبا بی‌نیاز از آن‌ها بود.
دیجی‌کالا اولین پیشنهاد سرمایه‌گذاری خود را از سوی کمپانی Naspers طی آخرین روزهای سال ۱۳۹۰ دریافت کرد. مدیران دیجی‌کالا پس از دریافت پیشنهاد سرمایه‌گذاری نسپرس با این کمپانی چند ملیتی که سودای حضور در بازار استارتاپی ایران را در سر می‌پروراند، مذاکرات خود را آغاز کردند. برای آشنایی بیشتر با نسپرس باید بدانید که این کمپانی چند ملیتی در زمینه‌ی اینترنت و رسانه فعالیت می‌کند و مقر اصلی آن در کیپ‌تاون آفریقای جنوبی واقع است. براساس آخرین گزارش‌های موجود، نسپرس سال مالی ۲۰۱۵ را با سود خالص ۱۳۲ میلیون دلاری به پایان برده است. پس از انجام مذاکرات تکمیلی، به یکباره و بر اثر اتفاقات سیاسی که در سال‌های ۹۰ و ۹۱ روی داد، نسپرس تصمیم گرفت تا وارد ایران نشود.
همزمان با سیاست‌گذاری برای گسترش خدمات و کالاها، سرآوا به عنوان یک صندوق سرمایه‌گذاری داخلی به سراغ دیجی‌کالا آمد و دوباره مذاکرات برای سرمایه‌گذاری در دیجی‌کالا آغاز شد که در نهایت باعث سرمایه‌گذاری سرآوا در دیجی‌کالا شد.


دیجی‌کالا پس از سرمایه‌گذاری سرآوا در سال ۱۳۹۱ روند رو به رشد خود را همچنان ادامه داد، بطوریکه در سال ۱۳۹۲ این فروشگاه اولین مرکز پردازش کالای خود را راه‌اندازی کرد. دیجی‌کالا در نهایت موفق شد تا پس از برنامه‌ریزی فراوان در سال ۱۳۹۳ گستره‌ی محصولات خود را به کالاهای غیر دیجیتال افزایش داده و طیف گسترده‌ای از محصولات را پوشش دهد.مدیران دیجی‌کالا همزمان با انجام مذاکرات در فکر گسترش دامنه‌ی فروش محصولات خود و تبدیل شدن به فروشگاهی اینترنتی بودند که فقط لوازم الکترونیک و گجت‌های دیجیتال به فروش نمی‌رساند. هرچند این سیاست چالش‌هایی برای دیجی‌کالا در پی داشت، اما به اعتقاد برادران محمدی، عدم پوست‌اندازی و تمرکز روی محصولات الکترونیک دیجی‌کالا را در موقعیتی خطرناک قرار می‌دهد و باعث می‌شد تا در صورت ورود رقیبی قدرتمند، با چالش‌های جدی‌تری روبرو شوند. حضور سرآوا به عنوان سرمایه‌گذار دیجی‌کالا و تزریق سرمایه به این استارتاپ نیز باعث شده تا مدیران دیجی‌کالا فرایند توسعه خود را با سرعت بیشتری پیگیری کرده و دگردیسی را با سرعت بیشتری پیش ببرد.
یکی از دلایلی باعث شد تا تبدیل شدن به فروشگاهی جامع در دستور کار دیجی‌کالا قرار گیرد، تحقق هدف تبدیل شدن به مقصدی برای انجام تمام خریدها بود. برادران محمدی اصلی‌ترین دلیل برای گسترش دامنه‌ی فعالیت دیجی‌کالا را تبدیل شدن این فروشگاه به مقصدی برای تمام خرید‌ها و احساس نیاز این موضوع از سوی کاربران عنوان کرده‌اند.
پس از سرمایه‌گذاری سرآو در دیجی‌کالا، فرآیند اضافه کردن کالاهای غیردیجیتال وارد فاز عملی شده و در واقع سیاست‌گذاری برای تبدیل شدن به فروشگاهی برای همه‌ی اجناس آغاز شد. دیجی‌کالا از فروشگاهی برایخرید کالای دیجیتال به فروشگاهی برای خرید دیجیتالی کالا تبدیل می‌شد. البته باید به این نکته اشاره کنیم که دیجی‌کالا بیش از یک سال زمان صرف برنامه‌ریزی برای این کار کرد و حتی برای تصمیم‌گیری بهتر در رابطه با استراتژی‌های تبلیغاتی به سراغ چندین آژانس فعال در حوزه‌ی تبلیغات نیز رفت. نهایتا دیجی‌‌کالا فرایند اضافه کردن کالاهای غیر دیجیتال را با اضافه کردن لوازم خانگی آغاز کرد.

آینده با افق فرامرزی

به گفته‌ی برادران محمدی دیجی‌کالا در طول ۱۱ سال اخیر به تمام اهداف تعیین شده دست پیدا کرده است. این استارتاپ به ترتیب پس از تبدیل شدن به بزرگ‌ترین فروشگاه اینترنتی در ایران، در نهایت با کسب عنوان بزرگ‌ترین خرده فروشی اینترنتی ایران برای تمام کالاها، گوشه چشمی به ثبت رکورد در مقایسه با رقبای منطقه‌ای داشته باشد.
هرچند در طول یک تا دو سال اخیر دیجی‌کالا همواره پربازدیدترین فروشگاه اینترنتی خاورمیانه بوده، اما دست یافتن به لقب بزرگ‌ترین فروشگاه اینترنتی خاورمیانه از نظر فروش دستاوردی است که به ادعای مدیران دیجی‌کالا این فروشگاه فاصله‌ی اندکی با آن دارد. بنابر آخرین اطلاعات ارائه شده توسط مدیران دیجی‌کالا، این فروشگاه اینترنتی با در اختیار داشتن بیش از ۵ میلیون کاربر ثبت نام کرده و ۲ میلیون کاربر با تجربه خرید در آستانه‌ی عبور از سوق (Souq)  و تبدیل شدن به بزرگ‌ترین فروشگاه اینترنتی خاورمیانه از نظر فروش است.
البته این تنها رکوردی نیست که دیجی‌کالا موفق شده تا در بازه‌ی منطقه‌ای به دست بیاورد؛ مرکز پردازش دیجی‌کالا واقع در جاده‌ی فتح مساحتی ۵۰ هراز مربعی داشته و بزرگ‌ترین مرکز پردازش کالا در خاورمیانه است. برای درک بزرگی این مرکز پردازش کافی است تا بدانیم که طول نوار نقاله‌ی (Conveyor) بکار رفته در این مرکز نزدیک به ۲ کیلومتر است. براساس آمارهای ارائه شده توسط برادران محمدی انبار دیجی‌کالا برای ۴ میلیون کالا ظرفیت داشته و امکان پردازش بیش از ۳۰۰ هزار کالا را فراهم آورده است.