علامت تجاری چیست ؟

علامت تجاری وسیله ای است که به تاجر یا تولید کننده جنس اجازه می دهد اجناس خود را از اجناس سایرین مشخص سازد. طبق "ماده 1" قانون ثبت علامت تجاری و اختراعات که در 1 تیرماه 1310 تصویب شد، علامت تجاری را به شرح ذیل می توان تعریف کرد:

 "علامت تجاری عبارت از هر قسم علامتی است اعم از نقش، تصویر، رقم، حرف، عبارت، مهر، لفاف و غیر آن که برای امتیاز و تشخیص محصول صنعتی، تجاری یا فلاحتی اختیار می شود. ممکن است یک علامت تجاری برای تشخیص محصول جماعتی از زارعین یا ارباب صنعتی یا تجار و یا محصول یک شهر و یا یک ناحیه از مملکت اختیار شود".

 

 بنا بر آنچه آمد، علامت ممکن است به یکی از صور ذیل باشد:
 1. نقش: منظور از نقش هر نوع شکلی است که حاصل تخیل و ابتکار نقاش بوده و حکایت از معنی خاصی می کند که به نحوی از انحاء ممکن است با نوع محصول نیز ارتباط داشته باشد و یا نداشته باشد مثل نقش "خورشید" برای همین نوع کالاها که ظاهراً ارتباطی با نوع آن ندارد.

 

2. تصویر: منظور از تصویر نوعاَ صورت انسان ، حیوان و اشیاء است که به عنوان علامت کالایی انتخاب می شود. مثل تصویر دو آدم برای چاقو. فرق نقش و تصویر بیشتر از این جهت است که نقش ممکن است مرجع معین و مشخصی نداشته باشد اما تصویر معمولاً صورت موجودی است که نوع آن وجود خارجی دارد.

 

3. رقم: منظور از رقم اعدادی است که در مورد بعضی محصولات به عنوان علامت به کار می رود مثل اعدادی که در بعضی از انواع عطرها و پودرهای آرایشی مشاهده می شود.

 

4. حرف: در بعضی محصولات به جای انتخاب تصویر ، حروف معینی به جای علامت انتخاب می شود که این حروف نوعاَ حروف اول نام تجاری کالا نیز می باشد مثل B.M.V برای اتومبیل و از این قبیل.

 

5. عبارت: عبارت مرکب از چند کلمه است و گاهی ممکن است به عنوان علامت تجاری مورد استفاده قرار گیرد. 

 

6. کلمه: کلمه به معنی سخن و گفتار معنادار می باشد. 

 

7- مهر: مهر عبارت است از یک وسیله کوچک، فلزی، چوبی یا پلاستیکی که امضا یا علامت و نوشته مخصوصی به طور برجسته روی آن تعبیه شده و با فشار آن روی ظرف مخصوصی که دارای جوهر می باشد (استامپ) و قرار دادن آن با فشار روی کاغذ یا پارچه و غیره عین علامت یا کلمات روی آن بر روی کاغذ یا پارچه نقش می بندد.

 اصولاَ مهر زمانی به کار می رفت که تجار بی سواد و فاقد امضا بودند و آن را به جای امضا به کار می بردند. 
 در هر حال مهر مثل هر نقش دیگری ممکن است به عنوان علامت تجاری به کار رود، مانند اینکه مهر نویسنده بعضی تقویم های قدیمی، به منظور اثبات انتساب تقویم به نویسنده یا مهر مخصوص صاحب بعضی محصولات خوراکی روی جعبه آن ها مثل گز، ممکن است به عنوان علامت تجاری شناخته شود. 

 

8- لفاف: منظور از لفاف عبارت است از پوشش مخصوصی از مواد مختلف که روی بعضی کالاها می کشند مثل پوشش گونی مانند یا از جنس پلاستیکی که به صورت حصیر بافته شده روی بعضی از شیشه های عطر و ادکلن کشیده می شود. 
 این نوع پوشش ها یک نوع علامت تجاری است و قابل استفاده برای کالاهای مشابه به وسیله دیگران نیست. 
 همان طور که در مقالات پیشین نیز ذکر شد، با توجه به عبارت "و غیرآن" در ماده یک مثال ها حصری نیست و هرچیری که از نظر قانونی منعی نداشته باشد می تواند به عنوان علامت تجاری مورد استفاده قرار گیرد.
 علامت تجاری باید ویژگی هایی داشته باشند از جمله:
 الف) موجب گمراه کردن مشتریان نگردد.
 ب) باید وجه تمایز داشته و ابتکاری باشد.

دلایل حمایت از علائم تجاری و حقوق حاصل از آن

امروزه کسب و کارها به اهمیت استفاده از علائم تجاری جهت تشخیص محصولاتشان از محصولات رقبا پی برده‌اند ، اما با این اوصاف همه آنها اهمیت حمایت از علائم تجاری از طریق ثبت را به طور کامل درک ننموده اند.

بعد از انجام گرفتن مراحل ثبت علامت تجاری بر اساس قانون ثبت علائم تجاری شخص یا شرکت به صورت انحصاری در آمده ، بدین وسیله می‌توانید از ارائه کالاهای یکسان به وسیله اشخاص ثالث تحت علائم تجاری که عین یا به طریق گمراه کننده‌ای مشابه علامت تجاری شما هستند جلوگیری بعمل بیاورید.

در صورتی که علامت تجاری ثبت نشود ، شرکت ‌های رقیب از همان علامت تجاری یا علامت تجاری مشابه آن ، برای همان کالا یا کالاهای مشابه استفاده خواهند کرد و این امر سبب خواهد شد که سرمایه‌ گذاری در بازاریابی یک محصول بخصوص به طور کلی هدر برود.در صورتی که یکی از رقیبان از علامت تجاری یکسان یا شبیه به علامت تجاری استفاده کند ، این امر ممکن است سبب به وجود آمدن این تصور در مشتریان شود که آن محصول متعلق به همان شرکت است ، نتیجه این امر چیزی جز خرید کالای رقیب نخواهد بود.این موضوع علاوه بر کاهش سود شخص و یا شرکت ، سبب گمراهی مشتریان شده و به شهرت و وجهه شرکت مورد نظر آسیب خواهد زد ، این امر در زمانی که محصول رقیب کیفیت نازلی داشته باشد تشدید خواهد شد.

نظر به ارزش و اهمیت علائم تجاری در تعیین میزان موفقیت یک محصول در بازار ، تضمین این امر که در بازارهای مربوط به ثبت رسیده باشد بسیار ضروری است.

بعلاوه ، واگذاری اجازه استفاده از یک علامت تجاری ثبت شده به شرکت‌های ثالث بسیار ساده تر بوده و در نتیجه می‌تواند منبع درآمد بیشتری برای شرکت و یا شخص بوجود آورد یا اساس انعقاد یک موافقت‌نامه اعطای نمایندگی فروش باشد.

در برخی موارد ، علامت تجاری ثبت شده که دارای شهرت بسیار خوبی در میان عموم مردم است که در این گونه موارد ممکن است این برند ها جهت دریافت منابع مالی یا وام از مؤسسات مالی مورد استفاده قرار گیرد که بطور روز افزون از اهمیت علائم برای موفقیت کسب و کار آگاه می‌شوند.

در اینجا باید اشاره کرد که چه علاماتی به عنوان علامت تجاری قابل ثبت می باشند:

هر کلمه، حرف، عدد، ترسیمات دستی یا هندسی، عکس، شکل، رنگ یا ترکیبی از اینها که توانایی معرفی یک مجموعه را داشته باشد و باعث تشخیص یک کالا از سایر کالا ها شود علامت تجاری محسوب می شود و قابل ثبت می باشد . در برخی از کشورها شعارهای تبلیغاتی نیز به صورت انحصاری قابل ثبت می باشد
چه علاماتی به عنوان علامت تجاری قابل ثبت نمی باشند؟ طبق ماده 32 قانون علامت درموارد زير قابل ثبت نيست‌:
الف ـ نتواند كالاها يا خدمات يك مؤسسه را از كالاها و خدمات مؤسسه ديگر متمايز سازد.
ب ـ خلاف موازين شرعي يا نظم عمومي يا اخلاق حسنه باشد.
ج ـ مراكز تجاري يا عمومي را به ويژه درمورد مبدأ جغرافيايي كالاها يا خدمات يا خصوصيات آنها گمراه كند.
د ـ عين يا تقليد نشان نظامي‌، پرچم‌، يا ساير نشانهاي مملكتي يا نام يا نام اختصاري يا حروف اول يك نام يا نشان رسمي متعلق به كشور، سازمانهاي بين‌الدولي يا سازمانهايي كه تحت كنوانسيونهاي بين‌المللي تأسيس شده‌اند، بوده يا موارد مذكور يكي از اجزاء آن علامت باشد، مگر آن كه توسط مقام صلاحيتدار كشور مربوط يا سازمان ذي‌ربط اجازه استفاده از آن صادر شود.
هـ ـ عين يا به طرز گمراه‌كننده‌اي شبيه يا ترجمه يك علامت يا نام تجاري باشد كه براي همان كالاها يا خدمات مشابه متعلق به مؤسسه ديگري در ايران معروف است‌.
و ـ عين يا شبيه آن قبلاً براي خدمات غيرمشابه ثبت و معروف شده باشد مشروط بر آن كه عرفاً ميان استفاده از علامت و مالك علامت معروف ارتباط وجود داشته و ثبت آن به منافع مالك علامت قبلي لطمه وارد سازد.
ز ـ عين علامتي باشد كه قبلاً به نام مالك ديگري ثبت شده و يا تاريخ تقاضاي ثبت آن مقدم يا داراي حق تقدم براي همان كالا و خدمات و يا براي كالا و خدماتي است كه به‌لحاظ ارتباط و شباهت موجب فريب و گمراهي شود.

فرآیند ثبت علامت تجاری

حق استفاده انحصاری در علائم تجاری ویژه کسی است که آن را به ثبت رسانیده است. هر شخص اعم از حقیقی یا حقوقی (شرکت یا فرد) که مدارکی دال بر تولید- توزیع- بسته بندی- خرید و فروش و یا واردات و صادرات کالا و یا مدارکی جهت فعالیت در زمینه خدماتی خاص داشته باشد می تواند در همان زمینه تقاضای ثبت نام و لوگوی خود را بدهد.

مدارک لازم برای ثبت علامت تجاری عبارت است از :

1- مدارک مثبت هویت متقاضی 
 الف) اشخاص حقیقی: کپی شناسنامه و کپی کارت ملی
 ب) اشخاص حقوقی: آخرین روزنامه رسمی دلیل مدیریت کپی شناسنامه و کارت ملی صاحبان امضاء
 2- مدارک نماینده قانونی: چنانچه تقاضا توسط نماینده قانونی (وکیل، دارنده یا دارندگان حق امضا برای اشخاص حقوقی و ....) به عمل آید مدارک آن ضمیمه گردد.
 3- تعداد 10 نمونه گرافیکی یا کپی یا تصویر از علامت درخواستی حداکثر در ابعاد ده در ده سانتی متر
 4- در صورت سه بعدی بودن علامت ارائه علامت به صورت نمونه گرافیکی یا تصویر دو بعدی به نحوی که از شش زاویه متفاوت تهیه و در مجموع یک نمونه واحد را تشکیل دهند.
 5- ارائه مدارک دال بر فعالیت در رشته مربوط 
 6- استفاده از حق تقدم: چنانچه متقاضی ثبت علامت تجاری بخواهد به استناد تقاضای ثبت داخل یا خارج از کشور از مزایای حق تقدم (حداکثر 6 ماه) استفاده نمایند می بایست مدارک مربوط به حق تقدم را همزمان با تسلیم اظهارنامه یا حداکثر ظرف 15 روز از آن تاریخ تسلیم کنند.
 7- نسخه ای از ضوابط و شرایط استفاده از علامت جمعی و تاییدیه مقام صلاحیت دار