ارها شنیده اید که میگویند ایران از لحاظ جاذبه های گردشگری در ردیف ده کشور اول دنیاست اما از لحاظ جذب گردشگر و کسب درآمد در رده حدوده هفتادمین کشور به پایین جهان میباشد اگر تحقیقی عمیق و دقیق و دور از هر گونه ملاحظات کاری و محافظه کاری در مورد همین موضوع یعنی "شکاف بین جاذبه های گردشگری و جذب گردشگران" توسط محقق حرفه ای و دلسوز انجام میشود بسیاری از علل ،دلایل و عوامل ریشه ای پنهان و نادیده گرفته شده و ناگفته کشف میشود و راه کارها وراه حل های مناسبی برای  کاهش این شکاف وشاید پذیرش آن ارائه خواهند شد .

گردشگری فقط جاذبه داشتن نیست بلکه ....

مشکل بزرگ گردشگری کشور تکرار گفتار و رفتار وکم توجهی به تحقیق و توسعه و تحول و ابتکار است.تحول در گردشگری ایران بدون توجه ، تعریف ، ((نظام گردشگری)) و برخورد منطقی و واقع بینانه با این نظام معنا نخواهد داشت .

رویکرد و تحلیل سیستمی در مورد گردشگری کمک می کند تا تصمیمات ، برنامه ها و مدیریت امور گردشگری بهبود یابد و از پراکنده گویی و پراکنده کاری و هدر دادن منابع مادی و معنوی و انسانی جلو گیری شود .

اگر چه این موضوع بسیار گسترده است اما نگارنده با در نظر گرفتن محدودیت زمان می کوشد تا به طور بسیار خلاصه به این رویکرد بپردازد مهمترین عواملی که لازم است در تحلیل سیستمی گردشگری مورد توجه قرار گیرند عبارتند از : اهداف ، اجزا ، منابع ، محیط و مدیریت .

1- اهداف
نظام گردشگری ایران دارای اهداف گوناگونی است که خود تحت تاثیر ارزشها و اصول ارزشی حاکم بر جامعه است . مشکل اول گردشگری کشور نا آگاهی و بی توجهی به این ارزشها و باورها و در نتیجه یعنی اهدافی نشدنی ، اشتباه و بی اعتبار می باشد . اولین عاملی که نظام گردشگری ایران به آن نیازمند است تعیین اهدافی مبتنی بر نظام ارزشی توسط متولیا گردشگری کشور و اعلام اهداف مشخص ، معین ف واقعی و دور از«اما و اگر و شاید » است . متاسفانه بسیاری از مقایسه ها ، ارزیابی ها ،تصمیم ها و مسیرهایی که در نظام گردشگری مطرح می شوند ناشی از اهدافی است که از پایه نادرست بو ده اند .

استراتژی ها و برنامه های گوناگون گردشگری بدون توجه به نظام ارزشی و اهداف کلان مبتنی بر این ارزشها باعث «سرگرمی ، سردر گمی و سرگشتگی » می شود . که خود باعث توقف ، کم حرکتی و ناپایداری در فعالیتهای گوناگون و سرمایه گذاری گردشگری است .

متولیان نظام گردشگری ایران مسئول شفاف کردن اهداف و صراحت و صداقت در معرفی آنها به همه فعالان و علاقمندان گردشگری هستند . گاهی در نشست ها ، گفتگوها ، مصا حبه ها و برخوردها چنان اهدافی در مورد گردشگری کشور مطرح می گردند که ارتباط با ارزشها را نادیده گرفته و با توجه به موانعی که در آینده بوجود می آید باعث دلسردی و بلاتکلیفی های زیاد می گردند .

2- اجزا
مهمترین اجزای نظام گردشگری ایران عبارتند از :
کلیه نهادها ، سازمانها و گروه ها و عواملی که باعث میشوند تا نظام گردشگری به حیات خود ادامه دهد و شامل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ، وزارت خانه ها و سازمانهای گوناگون خدماتی شامل حمل و نقل ، هتل ، اقامتگاه ، رستوران ، تورگردان ها و تاثیر گذاران گوناگون بخش دولتی و خصوصی هستند .

مهمترین مشکل «اجزای» نظام گردشگری ایران عبارتند از :
- ضعف و ناتوانی اجزاء و در نتیجه عدم انجام وظایف مورد انتظار که خود ناشی از نبود و کمبود نیروی انسانی حرفه ای ، امکانات محدود و  غیره
- عدم ارتباط هماهنگ و مناسب بین اجزا و گاهی تناقض ، تضاد و برخورد بین آنها که باعث می شود تا امور گردشگری کند و پیچیده شده و یا بلا تکلیف مانده و متوقف شوند.
- عدم تناسب بین اجزا و رقابت نابرابر بین آنها مانند تمرکز قدرت و اختیار در بخش دولتی و ضعیف بودن بخش خصوصی در گردشگری

به نظر می رسد بازنگری در مورد اعضاء و اجزای نظام گردشگری و توانمند سازی آنها از طریق سرمایه گذاری ، آموزش ف گزینش و انگیزش های مناسب که برای هر یک از آنها راه کارها و روشهای زیادی می توان پیشنهاد داده و در این فرصت نمی گنجد ، ضروری است .


3- منابع
مهمترین منابع گردشگری کشور عبارتند از «جاذبه ها ، منابع انسانی و منابع مالی »

جاذبه های گردشگری: شامل جاذبه های گذشته و موجود و جاذبه های جدید هستند . متاسفانه جامعه ما در حفظ و نگهداری میراث فرهنگی و تاریخی و بازسازی و نو سازی آنها کوتاهی می کنیم و شاهد سرقت ، تخریب و بی توجهی جاذبه ها هستیم . در نظام بازار گردشگری جاذبه ها مانند محصولاتی هستند که لازم است گیرا ، متنوع ، جدید و رقابتی باشند . اگر بپذیریم که گردشگران دارای سلیقه و انتظارات و خواسته های گوناگون هستند سرمایه گذاری و تلاش برای حفظ و بهبود جاذبه های موجود و ایجاد و معرفی جاذبه های جدید می تواند نقش مهمی در جذب گردشگران داخلی و خارجی داشته باشد .

در دنیای رقابت برای جذب گردشگران لازم است تا جاذبه های بیشتر و بهتری داشت . ایران کشوری است پر از جاذبه که قدر جاذبه هایش را نمی داند و در معرفی و ارائه جاذبه های جدید و موجود کوتاهی می کند .

منابع انسانی: یکی دیگر از منابعی که در نظام گردشگری ایران بسیار ارزشمند است و هر گونه سرمایه گذاری برای رشد و پیشرفت و توسعه آن باعث ارزش افزایی بیشتر می شود منابع انسانی است . جاذبه های گردشگری یک کشور را انسانهای حرفه ای ، علاقه مند و میهمان دوست جذاب تر می کند . بسیاری از خاطرات گردشگران حاصل اخلاق ، رفتار ، دانش و توانایی انسانهایی است که ارائه دهنده انواع خدمات گردشگری در معرفی و بازاریابی گردشگری . ارائه ویزا امور حمل و نقل ، اقامتگاه ، هتل ، رستوران ، گردش ، تفریح ، خرید ، گشت و گذارها و بازگشت به مقصد هستند . گزینش ، آموزش ، انگیزش ، پرورش و سنجش نیروهای انسانی یا به عبارتی مدیریت منابع انسانی در بخش دولتی و خصوصی هم جاذبه بیشتی برای گردشگری کشور فراهم می سازد در جذب گردشگران داخلی و خارجی نقش بسیار چشمگیری دارد .

گردشگر انسان است و اخلاق ، ادب ، فهم و محبت ، صمیمیت ، صداقت و رفتار انسانی و در یک کلام انسانیت را می طلبد ، درک می کند و به آن پاسخ می دهد .

گردشگری کشور نیازمند تحولی اساسی در مدیریت منابع انسانی است وجود افراد حرفه ای در همه سازمانها ، نهادها ، مراکز و مکانهایی که گردشگران با آنها سرو کار دارند بسیار ضروری است حرفه ای کسی است که :
- تعهد حرفه ای دارد و به اصول و ارزشها و قواعد و قوانین گردشگری احترام می گذارد
- تخصص دارد و به تجربه و دانش و مهارت لازم برای خدمت رسانی دارد و همواره می آموزد تا به روز باشد .
- تعلق به گردشگری دارد و با شور و شوق و انگیزه جاذبه ها را جذاب تر می کند و باعث آرامش و رضایت گردشگران می شود .
- تحول را دوست دارد و میکوشد همواره با تحولات حرفه ای همسو  همراه کند .
- تکامل جو و تعالی طلب است و تلاش می کند در فعالیتها و امور حرفه ای سرآمد و برتر باشد .

گردشگری ایران از بیماری بی تفاوتی ، بی انگیزشی ، کم دانشی و غیر حرفه ای بودن رنج می برد و به نیروهای حرفه ای بیشتری نیازمند است . وجود مراکز آموزشی مناسب در سطوح مختلف برای آماده سازی نیروهای حرفه ای و نهادها و سازمانها پژوهشی و مشاوره ای لازمه مدیریت منابع انسانی در حوزه گردشگری کشور است .

منابع مالی:  گردشگری نیازمند سرمایه و سرمایه گذاری و ایجاد کننده درآمد و منافع اقتصادی زیادی در سطح خرد و کلان است .ایجاد فضای مناسب برای جذب سرمایه های داخل و خارج از کشور (سرمایه ایرانیان خارج از کشور و سرمایه گذاران خارجی) ارائه معافیت ها و تسهیلات مناسب و یا حذف مزاحمت ها و موانع سرمایه گذاری می تواند گردشگری کشور را متحول سازد .

کشوری که می خواهد در بازار رقابت در حوزه گردشگری مطرح باشد نیاز دارد تا در همه زمینه ها سرمایه گذاری کند . ناوگان ترابری و حمل و نقل هوایی ، زمینی و دریایی ف هتل و اقامتگاه ، جاذبه ها و ..... بدون سرمایه گذاری جدید یعنی از دست دادن جاذبه ها و عقب ماندگی در رقابت و جذب گردشگر و در نتیجه تحقق فاصله بین «جاذبه داشتن و جذب کردن» .

نگرانی امروز گردشگران داخلی و خارجی ناشی از کمبود و یا نارسائی وسایل حمل و نقل ، نا مناسب بودن جاده ها ، کمبود انواع مکانهای خدمتاتی در تمام مسیر ها و محلها و غیره است .سرمایه و سرمایه گذار کم نیست ، شرایط سرمایه گذاری را فراهم کنید تا سرمایه ها جذب شوند و گردشگری کشور بهبود یابند .

صداقت و پایبندی نسبت به وعده ها و تعهدات ، قوانین مشخص و شفاف و پشتیبانی سرمایه گذار واقعی در همه شرایط باعث می شود تا انگیزه و رغبت سرمایه گذاری در حوزه گردشگری افزایش یابد .


4- عوامل محیطی
نظام گردشگری ایران تحت تاثیر انواع عوامل محیطی است که شامل محیط اجتماعی و فرهنگی ، اقتصادی ، قانونی ، سیاسی ، تکنولوژیک رقابتی و حتی اقلیمی و جغرافیائی است .

شناخت عوامل محیطی کلیدی و تاثیر گذار مانند هرم سنی جامعه ایران و نیازهای گردشگری آنان ، آداب و عادات و انتظارات جامعه ، اقتصاد خانواده و جایگاه سفرو گردش در بودجه خانواده ، اشتغال و بیکاری ، وضعیت اقتصادی کشور و قیمت ها و هزینه ها ، شرایط سرمایه گذاری ، قوانین و محدودیت ها و تسهیلات گردشگری ، هسته های قدرت رسمی و غیر رسمی و اثر گذار در نقاط مختلف کشور و شرایط آب و هوایی و روحیه میهمان دوستی و میهمان پذیزی مردم و مهمتر از همه نظام ارزشی جامعه ، لازمه برخورد درست با عوامل و شرایط محیطی است . هیچ نظامی بدون ارتباط با محیط نیست . یکی از عوامل مهم محیطی نه تنها محیط ملی بلکه محیط خارجی و بین المللی است که بی توجهی به آن مسائل زیادی را بوجود می آورد .

یکی از مشکلات امروزگردشگری ایران در جذب گردشگران خارجی مربوط به نوع تبلیغات جهانی علیه ایران است . بسیاری از گردشگران دنیا تحت تاثیر رسانه ها و نهاده های تبلیغاتی کشور خود هستند .

گاهی بحران در یک منطقه می تواند عامل بازدارنده گردشگری باشد . توجه دقیق و ظریف به انواع محیط ملی و بین المللی و مدیریت عوامل محیطی یکی دیگر از ضرورت ها برای تحول در گردشگری کشور است . وجود سیستم هایی برای پایش و اطلاع یابی و اطلاع رسانی و ارتباط با محیط ها می تواند درتنظیم و اجرای استراتژی و برنامه های گردشگری نقش داشته باشد . یکی از مشکلات گردشگری ایران برخورد ضعیف با انواع عوامل محیطی است که گاهی بیانگر بی توجهی وزمانی تسلیم پذیری کاملی است.

5-مدیریت
نظام گردشگری وهرنوع نظام وسازمانی با مدیریت ازقوه به فعل درمی آید موفقیت وشکست بسیاری ازنظامها وسازمانها ناشی ازمدیریت است. اما مدیریت دارای معنا مفهوم، مشخصات وملزومات خاصی است که لازم است مورد توجه قرارگیرد .

نگارنده تعریف ساده وتازدهای ازمدیریت دارد و آن پیوند و مصرع ازدو بیت شعر خودمان است که عبارتند از «هر چیزبه جای خویش نیکوست » و« اندازه نگهدارکه اندازه سکوت»

به نظرنگارنده مدیریت یعنی استفاده بجا(شایسته، بموقع ،به اندازه وهم افرا وهماهنگ ) ازهرکس وهرچیز برای دستیابی به اهداف معینی گردشگری کشوردچارنارسائی مدیریت است. زیرا بانگاهی سریع به مدیریت درسطوح کلان وخرد متوجه ، ضعف ها و ، اشتباهات ونا به جا بودن نیروها منابع وفعالیت ها هستیم نیروهای غیرحرفه ای ، منابعی که هدرمیدهیم ، فعالیت های بی هدفت پراکنده وفرایندهای کهنه وپیچده وطولانی درانجام امور بیانگر نارسائی های مدیریت گردشگری است .

تغییر مدیران ومدیریت ها ، نادیده گرفتی ویژگیهای مدیریتی شامل منش ،دانش ، بینش وروش« مدبر» وناتوانی دروظایف مدیریتی ازجمله نداشتی استراتژیک وبرنامه جامع ومدون ، ومشخص وضعف و سازماندهی وساختارها،عدم تجهیزوتامین درست انواع منابع ،حمایت وهدایت و رهبری نا مناسب ، ونبود نظامهای واقعی نظارت ،کنترل وارزشیابی درگردشگری ایران مباحث وموضوعات کهنه ای هستند که تا متحول نشوند گردشگری درشعاروجاذبه برتری خود را به نوعی نمایان میسازد، اما جذب گردشگران وکسب درآمد با محدودیت ومحرومیت ادامه می یابند.
امیداوریم همه کسانی که به نوعی معتقد به گردش ،تفریح ،سیروسفر، وآرامش وارزشهای مادی ومعنوی گردشگری هستند بکوشند تا با هم پذیری ،همدلی، همفکری وهمکاری درفضای سازنده نقش بیشتری دربهبود ،تحول واحیای گردشگری کشوربعهده گرفته ورونق گردشگری را به معنای کامل آن یعنی گردشگری داخلی وخارجی تحقق بخشند.

توسعه بازار، توسعه برند

مروزه روشهاي مختلفي براي توسعه بازارها در دنيا مورد استفاده قرار مي‌گيرد که به برخي از مهمترين آنها را در اينجا اشاره مي‌کنيم
 
 
 
 1- گسترش محصول 
به عنوان مثال شرکت بهنوش انواع ماءالشعير و دلستر را با طعمهاي مختلف عرضه مي کند و يا شرکت ميهن علاوه بر بستني نسبت به توليد ساير لبنيات اقدام مي‌نمايد.
 
2- گسترش بازار
افزايش محصولات يا خدمات شرکت در زمينه‌هاي جديد يکي از روشهاي توسعه بازار مي باشد. به عنوان مثال بانک‌هاي خصوصي اقدام به راه‌اندازي شرکتهاي بيمه مي‌نمايند.
3- برند جديد
شرکتها براي بازارهاي هدف جديد، محصولات خود را با برند جديد عرضه مي‌کنند. به عنوان مثال شرکت گلرنگ محصولاتي با برند اوه را عرضه مي‌کند يا شرکت TOYOTA مدلهايي با برند Lexusعرضه مي کند.
4- گسترش برند
شرکتها با استفاده از برند فعلي خود اقدام به توليد/فروش همان محصولات با برندهاي جديد مي‌نمايند. به عنوان مثال شرکت سيکو، دو مارک لاسال و پوسال را عرضه مي‌کند يا شرکت SONY دوربين‌هاي ديجيتال خود را با مارک CyberShotعرضه مي‌کند.
5- نام تجاری مشترک
در اين روش نيز دو شرکت معتبر محصولات جديد يا فعلي خود را با برند مشترک عرضه مي‌کنند. به عنوان مثال پيوند تجاري دو شرکت سوني و اريکسون و عرضه گوشي‌هاي تلفن همراه با برند SonyEricsom يا خريد شرکت Compaq‌ توسط شرکت HP‌و عرضه نوت‌بوک‌هاي HP-Compaq (البته ديگر اين محصولات فقط با نام Compaq يا HP ‌عرضه مي‌شوند)